ISO 37002:2021 Whistleblowing

Το Whistleblowing είναι η αναφορά πράξεων ή παραλείψεων που μπορεί να οδηγήσουν σε παραβατικές, αθέμιτες ή επικίνδυνες πρακτικές εντός ενός δημόσιου ή ιδιωτικού φορέα. Οι μελέτες δείχνουν ότι ένα μεγάλο ποσοστό αδικημάτων έρχεται στην προσοχή του εμπλεκόμενου δημόσιου ή ιδιωτικού φορέα μέσω αναφορών από το προσωπικό του φορέα ή από άτομα σχετιζόμενα με τον φορέα.

Στην Ελλάδα είναι σε ισχύ ο Nόμος 4990/2022 για την προστασία προσώπων που αναφέρουν παραβιάσεις ενωσιακού δικαίου ενώ η ΚΥΑ 47312 (ΦΕΚ 6944/Β/2023) εξειδικεύει τον ανωτέρω Νόμο αναφορικά με τη διαδικασία υποβολής, παραλαβής και παρακολούθησης της αναφοράς σε φορείς του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα.

Κρίσιμοι τομείς του ενωσιακού δικαίου θεωρούνται Δημόσιες συμβάσεις, χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες, προϊόντα και αγορές, ασφάλεια και συμμόρφωση των προϊόντων, ασφάλεια των μεταφορών, προστασία του περιβάλλοντος, προστασία από την ακτινοβολία και πυρηνική ασφάλεια, ασφάλεια των τροφίμων και των ζωοτροφών, καθώς και της υγείας και της καλής μεταχείρισης των ζώων, δημόσια υγεία, προστασία των καταναλωτών, προστασία της ιδιωτικής ζωής και των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, καθώς και της ασφάλειας των συστημάτων δικτύου και πληροφοριών.

Οι βασικές υποχρεώσεις των φορέων περιλαμβάνουν τα εξής:

• Ορισμό Υπεύθυνου Παραλαβής και Παρακολούθησης Αναφορών (ΥΠΠΑ) και δήλωση αυτού στην Επιθεώρηση Εργασίας.
• Ανάπτυξη διαδικασίας και συστήματος εσωτερικής υποβολής, παραλαβής και παρακολούθησης αναφοράς.
• Ορισμό αρμόδιου οργάνου (π.χ. Επιτροπής) για τη διερεύνηση της αναφοράς.

Τα ανωτέρω είναι υποχρεωτικά σε:

• φορείς του Δημοσίου – σε φορείς του Δημοσίου έως και 49 ατόμων αρμοδιότητες Υ.Π.Π.Α. ασκεί ο Σύμβουλος Ακεραιότητας ή όπως αλλιώς ορίζεται από τη νομοθεσία
• σε φορείς του ιδιωτικού τομέα των πενήντα και άνω εργαζομένων και
• σε φορείς του ιδιωτικού τομέα ανεξαρτήτου αριθμού εργαζομένων που δραστηριοποιούνται στους τομείς των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, προϊόντων και αγορών, μεταφορών και περιβάλλοντος, καθώς και σε φορείς που λειτουργούν βάσει απόφασης έγκρισης περιβαλλοντικών όρων, ή των οποίων οι δραστηριότητες δύνανται από τη φύση τους να προκαλέσουν κίνδυνο για το περιβάλλον και τη δημόσια υγεία.

To ISO 37002:2021 Whistleblowing management systems — Guidelines παρέχει την καθοδήγηση σε φορείς του δημοσίου και ιδιωτικού τομέα για τη δημιουργία, την εφαρμογή, τη διατήρηση και τη βελτίωση ενός συστήματος διαχείρισης καταγγελιών. Η εφαρμογή του συστήματος έχει ως αποτέλεσμα:

• Την ενθάρρυνση και διευκόλυνση της αναφοράς αδικημάτων
• Την υποστήριξη και προστασία των πληροφοριοδοτών και άλλων ενδιαφερομένων μερών
• Τη διασφάλιση της ορθής και έγκαιρης αντιμετώπισης των αναφορών παραπτωμάτων
• Τη βελτίωση της οργανωτικής κουλτούρας και διακυβέρνησης
• Την μείωση των κινδύνων αδικοπραγίας

Το σύστημα διαχείρισης καταγγελιών με βάση το ISO 37002:2021 βασίζεται στις αρχές της εμπιστοσύνης, της αμεροληψίας και της προστασίας. Είναι προσαρμόσιμο και η χρήση του ποικίλλει ανάλογα με το μέγεθος, τη φύση, την πολυπλοκότητα και τη δικαιοδοσία των δραστηριοτήτων του φορέα. Μπορεί να βοηθήσει το φορέα να βελτιώσει την υπάρχουσα πολιτική αναφοράς αδικημάτων και τις διαδικασίες αναφοράς αδικημάτων ή να συμμορφωθεί με την ισχύουσα σχετική νομοθεσία.